امروزه حافظه های SSD رایج‌ترین نوع حافظه در هر دو دستگاه لپ‌تاپ و کامپیوترهای دسکتاپ هستند. این حافظه‌ها کوچک، بی‌صدا و در مقایسه با هارد دیسک‌های سنتی، عملکرد بسیار بهتری دارند؛ اما با گذشت زمان، ممکن است سرعت آن‌ها کاهش یابد (و در نهایت به طور کامل از کار بیفتند). به خواندن این مطلب ادامه دهید تا ببینید آیا حافظه SSD شما کند شده است و برای بهبود سرعت آن چه کاری می‌توانید انجام دهید.
مشاهده همه
- نصب حافظه SSD در کامپیوتر؛ راهنمای گام‌به‌گام
بررسی کند شدن حافظه SSD
SSDها ممکن است به دلایل مختلفی عملکرد نامطلوبی داشته باشند: فضای ذخیره‌سازی درایو رو به اتمام باشد، تنظیمات نادرست ویندوز تداخل ایجاد کند، یا شاید تنظیمات SSD شما نیاز به بهینه‌سازی داشته باشد. برای تشخیص اینکه کاهش سرعت واقعی است یا تنها تصور شماست، می‌توانید از برنامه رایگان CrystalDiskMark برای بررسی سرعت فعلی درایو خود استفاده کنید. (شاید بخواهید این کار را سالی یک‌بار انجام دهید تا هرگونه کاهش سرعت را قبل از اینکه متوجه آن شوید، شناسایی کنید.)
CrystalDiskMark می‌تواند سرعت‌های خواندن و نوشتن ترتیبی درایو شما را نشان دهد که می‌توانید آن‌ها را با مشخصات تولیدکننده مقایسه کنید. اگر درایو شما به‌طور قابل‌توجهی کندتر عمل می‌کند، می‌توانید به نکات زیر مراجعه کنید. در غیر این صورت، مشکلی ندارید.
همچنین برای بهینه‌سازی SSD، مهم است که دقیقاً بدانید کدام درایوها روی رایانه شما نصب شده‌اند، به‌ویژه اگر از چندین درایو استفاده می‌کنید. با استفاده از ابزار رایگان Speccy می‌توانید این جزئیات را پیدا کنید. با استفاده از Speccy، می‌توانید جزئیات را در صفحه Summary زیر بخش Storage پیدا کنید. همچنین می‌توانید اطلاعات دیگری مانند رابط‌ها، زمان‌های کارکرد، و وضعیت عملکرد را مشاهده کنید.
به‌روزرسانی Firmware
همه می‌دانند که ویندوز باید به‌طور منظم به‌روزرسانی شود تا مشکلات برطرف شوند، امنیت افزایش یابد، و ویژگی‌های جدید اضافه شوند. همین موضوع برای SSDها نیز صادق است: تولیدکنندگان درایو، به‌روزرسانی‌های Firmware ارائه می‌دهند (البته با سرعتی بسیار کمتر از به‌روزرسانی‌های ویندوز).
به‌روزرسانی‌های Firmware عمدتاً برای رفع خطاهایی مانند محاسبه نادرست عمر مفید SSD هستند، اما می‌توانند منجر به بهبود عملکرد نیز شوند. ما توصیه می‌کنیم که در صورت موجود بودن، به‌روزرسانی‌های Firmware را نصب کنید.
مشکل این است که به‌طور خودکار از موجود بودن یک به‌روزرسانی Firmware برای مدل SSD خود مطلع نمی‌شوید، به این معنی که باید به‌طور فعالانه به دنبال آن باشید. راحت‌ترین روش بررسی این است که از ابزار پشتیبانی تولیدکننده SSD خود استفاده کنید، مانند Crucial Storage Executive، Kingston SSD Manager، یا Samsung Magician. همچنین باید بتوانید به‌روزرسانی Firmware را مستقیماً از داخل ابزار پشتیبانی SSD نصب کنید. فرآیند به‌روزرسانی معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد و با خاموش شدن رایانه به پایان می‌رسد. (ما توصیه می‌کنیم قبل از شروع فرآیند، از داده‌های خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.)
افزایش حافظه کش DRAM
SSDها از نظر نوع فلش با یکدیگر تفاوت دارند. بیشتر مدل‌ها با TLC (Triple Level Cell) یا QLC (Quadruple Level Cell) تجهیز شده‌اند؛ در TLC، هر سلول سه بیت و در QLC، هر سلول چهار بیت ذخیره می‌کند. این ویژگی به‌عنوان چگالی ذخیره‌سازی شناخته می‌شود و چگالی‌های ذخیره‌سازی بالاتر برای هزینه‌های تولید مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند — اما نقطه ضعف این است که چگالی‌های ذخیره‌سازی بالاتر بر سرعت عملکرد سلول‌های جداگانه تأثیر منفی می‌گذارند. تولیدکنندگان می‌توانند با استفاده از فناوری انباشتن NAND تا حدی این موضوع را جبران کنند، اما این جبران فقط تا یک حد معین موثر است.
به همین دلیل، تراشه کنترل‌کننده نقش مهمی ایفا می‌کند. این تراشه می‌تواند از طریق کنترل هوشمند، نقص‌های سرعت سلول‌های فلش نسبتاً کند را به حداقل برساند. علاوه بر این، در برخی مدل‌های SSD، این تراشه توسط یک مؤلفه اضافی به نام حافظه کش DRAM (Dynamic Random Access Memory) پشتیبانی می‌شود که داده‌های مدیریتی و جدول نقشه‌برداری را ذخیره می‌کند.
از آنجا که حافظه DRAM بسیار سریع‌تر از فلش NAND است، زمان دسترسی را کاهش می‌دهد که این امر به نوبه خود نرخ انتقال داده را افزایش می‌دهد. بدون حافظه کش DRAM، SSDها مجبورند نقشه‌برداری داده‌های خود را مستقیماً در سلول‌های NAND ذخیره کنند. این موضوع نه تنها سرعت کلی دسترسی را کاهش می‌دهد، بلکه میزان فرسایش سلول‌های حافظه را نیز افزایش می‌دهد. به همین دلیل است که این نوع SSDها ارزان‌تر هستند و ضمانت‌نامه‌های کوتاه‌تری دارند.
از مشخصات فنی SSD می‌توانید تشخیص دهید که آیا یک ماژول DRAM دارد یا خیر، اما این موضوع همیشه مشخص نیست. در این صورت، می‌توانید از پایگاه داده مشخصات SSD سایت TechPowerUp برای بررسی استفاده کنید.
زمان‌بندی بهینه‌سازی‌های دوره‌ای
برای حافظه‌های مبتنی بر فلش، درایوها باید به‌طور منظم بهینه‌سازی شوند تا در بلندمدت عملکرد خود را حفظ کنند. SSDهایی که نزدیک به ظرفیت کامل خود هستند نمی‌توانند با حداکثر کارایی عمل کنند، بنابراین نیاز به پاک‌سازی دوره‌ای دارند. مشکل این است که SSDها مانند HDDها نیستند؛ نمی‌توانند به‌سادگی داده‌هایی که دیگر مورد نیاز نیست را بازنویسی کنند. بلکه باید برای آزادسازی بلوک‌ها، چرخه پاک‌سازی را طی کنند.
این به اصطلاح «جمع‌آوری زباله» در پس‌زمینه اتفاق می‌افتد و توسط دستور trim سیستم‌عامل فعال می‌شود. فرآیند trimming تضمین می‌کند که سرعت نوشتن یک SSD در اوج خود باقی بماند، زیرا دیگر نیازی به خالی کردن و پاک‌سازی بلوک‌ها قبل از نوشتن واقعی داده‌ها ندارد. خوشبختانه، ویندوز به راحتی امکان زمان‌بندی این فرآیند بهینه‌سازی را برای SSDها فراهم می‌کند. منوی Start را باز کرده و Defragment and Optimize Drives را جستجو کنید، سپس برای اجرای آن انتخابش کنید.
در پنجره Optimize Drives که باز می‌شود، همه درایوهای سیستم خود را تحت بخش Status مشاهده خواهید کرد. هر درایو می‌تواند زمان‌بندی بهینه‌سازی جداگانه‌ای داشته باشد. برای تنظیم زمان‌بندی برای یک درایو، درایو مورد نظر را انتخاب کنید و سپس روی دکمه Change settings در پایین سمت راست کلیک کنید. مطمئن شوید که کادر Run on a schedule فعال است، سپس یک تناوب را انتخاب کنید. (حالت پیش‌فرض هفتگی است، اما می‌توانید روزانه یا ماهانه نیز انتخاب کنید.)
- ۳ روش برای افزایش عمر مفید حافظه SSD
استفاده از DirectStorage در زمان گیمینگ
برای گیمینگ، حافظه SSD مزایای زیادی دارد و اگر چندین حافظه SSD در سیستم Windows 11 خود نصب کرده‌اید، می‌توانید با انتخاب یک SSD فوق‌العاده سریع NVMe برای بازی، عملکرد گیمینگ را افزایش دهید. مایکروسافت این فناوری را DirectStorage می‌نامد.
بدون DirectStorage، داده‌های یک بازی باید ابتدا در RAM بارگذاری شده و سپس توسط CPU باز شوند تا در نهایت به GPU منتقل شوند. با DirectStorage، GPU می‌تواند مستقیماً داده‌ها را از درایو NVMe و RAM دریافت کند که به‌طور قابل‌توجهی زمان بارگذاری و تأخیر را کاهش می‌دهد.
DirectStorage معمولاً به‌طور پیش‌فرض فعال است، به شرطی که سیستم‌عامل ماژول حافظه M.2 را به‌درستی شناسایی کرده باشد و SSD از پروتکل NVMe (Non-Volatile Memory Express) پشتیبانی کند. اما بهتر است بررسی کنید که آیا فعال است یا نه، تا مطمئن شوید.
ساده‌ترین راه برای بررسی اینکه DirectStorage با SSD NVMe شما به‌درستی کار می‌کند، استفاده از حالت گیمینگ یکپارچه ویندوز است. می‌توانید این کار را با استفاده از کلیدهای میانبر Windows key + G انجام دهید. پس از ورود به حالت گیمینگ، روی آیکون چرخ‌دنده در نوار بالا کلیک کنید تا به تنظیمات دسترسی پیدا کنید، سپس روی Gaming features کلیک کنید. در اینجا اطلاعاتی درباره DirectStorage خواهید دید؛ اینکه آیا GPU و سیستم‌عامل شما از آن پشتیبانی می‌کنند و همچنین اینکه کدام درایوها سازگار هستند.
برای عملکرد بهینه حافظه SSD در بازی، مطمئن شوید که بازی‌های شما روی یک درایو NVMe که از DirectStorage پشتیبانی می‌کند، نصب شده باشند.
جلوگیری از خوابیدن و کاهش سرعت
وقتی از رایانه یا لپ‌تاپ خود استفاده نمی‌کنید، در نهایت به حالت صرفه‌جویی در انرژی سوئیچ می‌کند و زمانی که این اتفاق می‌افتد، SSD داخلی نیز پس از مدتی به حالت خواب می‌رود.
بعداً، وقتی برمی‌گردید تا فعالیت‌های کامپیوتری خود را از سر بگیرید، SSD باید بیدار شود تا بتواند کاری انجام دهد. این فرآیند چند ثانیه طول می‌کشد که شاید زمان زیادی به نظر نرسد، اما در طولانی مدت می‌تواند آزاردهنده باشد. برای جلوگیری از رفتن SSD به حالت خواب، می‌توانید تنظیمات پلن انرژی ویندوز را تغییر دهید. ایراد این کار این است که SSD همیشه برق مصرف می‌کند چون همیشه روشن است.
برای انجام این تغییر، منوی Start را باز کرده و Edit power plan را جستجو کنید، سپس برای باز کردن صفحه مربوطه در Control Panel آن را انتخاب کنید. به‌طور جایگزین، می‌توانید مستقیماً Control Panel را باز کرده و به مسیر System and Security > Power Options > Change plan settings بروید. در اینجا، روی لینک Change advanced power settings کلیک کنید. در پنجره Power Options که ظاهر می‌شود، بخش Hard disk را باز کنید، سپس گزینه Turn off hard disk after را باز کنید. مقدار را برای هر دو حالت باتری و متصل به ۰ یا Never تغییر دهید.
همچنین می‌توانید بخش PCI Express را باز کنید، سپس گزینه Link State Power Management را باز کرده و مقدار را برای هر دو حالت باتری و متصل به Off تغییر دهید. این کار از کاهش فرکانس PCIe bus جلوگیری کرده و عملکرد خافظه SSD را بهبود می‌بخشد؛ به عبارت دیگر، تأخیر SSD را با هزینه افزایش مصرف برق کلی به حداقل می‌رساند. (در لپ‌تاپ‌ها، ممکن است بخواهید با انتخاب Moderate power savings سازش کنید.)
بهبود خنک‌سازی با استفاده از هیت‌سینک
یک حافظه SSD که بیش از حد گرم شود، سرعت خود را کاهش خواهد داد. به همین دلیل است که امروزه تعداد بیشتری از مدل‌های SSD با هیت‌سینک عرضه می‌شوند و بسیاری از مادربردها نیز دارای هیت‌سینک در اسلات M.2 هستند.
اگر جریان هوا در داخل کامپیوتر شما مناسب است، نیازی به خنک‌کننده اضافی برای SSD ندارید. با این حال، اگر متوجه شدید که SSD NVMe شما اغلب بالاتر از دمای عملیاتی مورد نظرش کار می‌کند، ممکن است استفاده از هیت‌سینک ایده خوبی باشد. برای اکثر SSDهای M.2، دمای عملیاتی توصیه‌شده بین ۰ درجه سانتی‌گراد تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد است. شما می‌توانید این اطلاعات را با استفاده از ابزار پشتیبانی تولیدکننده درایو خود بررسی کنید، که معمولاً تمام مشخصات اصلی درایو را نشان می‌دهد.
نیاز به خنک‌کننده اضافی برای SSD شما همچنین بستگی به نسخه PCIe آن دارد. هرچه نسخه PCIe بالاتر باشد، سرعت بیشتری دارد و حرارت بیشتری تولید می‌کند. به همین دلیل، بیشتر تولیدکنندگان معمولاً برای SSDهای جدیدتر با نسخه PCIe 5.0 استفاده از هیت‌سینک را توصیه می‌کنند و اغلب این مدل‌ها را با حفاظت حرارتی عرضه می‌کنند. این طراحی‌ها به‌طور معمول بدون فن هستند و از آلومینیوم یا مس ساخته می‌شوند که دارای پدهای حرارتی در زیر خود هستند و روی ماژول‌های فلش قرار می‌گیرند.
در نهایت، عامل تعیین‌کننده در خنک‌سازی SSD این است که SSD شما در استفاده روزمره چگونه به کار گرفته می‌شود. در استفاده‌های روزمره از ویندوز، احتمالاً از تمام پتانسیل عملکردی SSD خود استفاده نمی‌کنید و در نتیجه تنها اگر فشار زیادی به حافظه SSD وارد می‌کنید، باید نگران عملکرد دریافتی از آن باشید. در نهایت باید بگوییم که برای خرید انواع حافظه SSD، می‌توانید به سایت دیجی‌کالا سر بزنید.
مشاهده همه
- آینده حافظه‌های SSD؛ چه تحولاتی بعد از NVMe در راه است؟
منبع: PCWorld